Als je het hebt over destilleren dan gaat het om een scheidingsmethode waarbij je gebruik maakt van verschil in kookpunt. Distilleren gebruikt men om aan te duiden dat het om alcohol destilleren gaat.
Om ook eens kennis te maken met het distilleren heb ik de afgelopen weken een cursus likeurstoken gevolgd bij Pieter Rijneveel in Dordrecht. Pieter heeft
een branderij en stokerij en distilleert volgens ambachtelijke wijze met een enkelwandige koperen ketel. Tijdens één cursusavond hebben we een bezoek gebracht aan distilleerderij van Toorn in Vlaardingen.
Op de foto hierboven staat een distilleerketel van de distilleerderij. Distillateur Leo Fontijne geeft hier tekst en uitleg over het produktieproces van likeur, genever, brandewijn en advokaat. Hij is de enige producent van schelvispekel.
 |
| in deze aardewerken vaten trekt de schelvispekel met een speciaal kru idenmengsel |
Naast theorie was er ook ruimte om zelf likeur te gaan maken. Hiervoor kreeg ik een jerrycan, gist, een pak suiker en een waterslot mee. De bedoeling was om de suikeroplossing gedurende 3 a 4 weken te laten gisten en daarna de alcohol er uit te stoken.
 |
| gisting van suiker |
Hier volgt het recept om een gisting in te zetten:
- 1 kg suiker in 1 liter water oplossen en 15 minuten zachtjes laten koken
- het suikerwater oplossen tot een totaal volume van 5 liter in een gistingsfles of gistingsvat
- daarna af laten koelen
- Neem ongeveer een halve liter van de oplossing en los daar 1 gram gist en een fijngemalen vitamine C tabletje goed in op.
- Breng dit mengsel weer in de gistingsfles en sluit deze af met een waterslot.
- Schud de gistingsfles dagelijks.
 |
| gistingsreactie waarbij alcohol en koolzuurgas vrijkomt; theoretisch: 1kg suiker geeft 511 g of 407 mL ethanol |
 |
| model van ethanol |
Een aantal weken later was het dan zover. De suikeroplossing, inmiddels vergist tot zo’n 10% alcohol, kon in de distilleerketel worden gebracht. Dit is de kleinste ketel die Pieter heeft staan en is gemaakt van een CV ketel.
Bij het distilleren van alcohol is een goede koeling en scheiding van water en alcohol belangrijk. De scheiding van de alcohol en waterdamp wordt mogelijk gemaakt door een vertikale kolom gevuld met knikkers.
 |
| top van de vertikale kolom |
Na deze scheidingskolom en de thermometer volgen een aantal waterkoelers die ervoor zorgen dat de alcoholdamp goed gecondenseerd wordt.
Nadat er bij elkaar zo’n 20 liter gegiste suiker in de distilleerketel is gebracht, sluit Pieter de ketel af en maakt hij de kieren dicht met een deeg van bloem en water.
Hierna kan de gasbrander onder de ketel worden aangestoken. Na ruim een half uur komt het eerste destillaat uit de koeler druppelen.
Van deze voorloop zoals Pieter het noemt gooien we 200 mL weg omdat er methanol in kan zitten. Ondertussen zijn we bezig met het schillen en fileren van een sinaasappel.
De etherische olie in de schil samen met kaneel en kruidnagelen moeten zorgen voor een goede smaak van de likeur. Het suikergehalte van de likeur bereiken we door 1 kg suiker tot 1 liter op te lossen.
Om een goede likeur te maken hebben we dus 1 liter suikerwater, 1 liter alcohol en 1 liter water plus de sinaasappelschil kaneel en kruidnagelen nodig. Dit mengsel tenminste 4 dagen laten trekken en daarna filtreren en in flessen verdelen. Je hebt dan een sinaasappellikeur met een alcoholpercentage van ca. 33% en een suikergehalte van 25%.
In totaal kon er 2,5 liter sinaasappellikeur gemaakt worden. Genoeg om wat flesjes weg te geven zo voor de kerstdagen. Bij het overschenken rook de likeur wel héél erg lekker. Ik ben benieuwd naar reacties van mensen die de likeur geproefd hebben.
Ziet er erg leuk uit. Geeft rijneveen nog steeds workshops?
Hij heeft vorig jaar wel via marktplaats een cursus aangeboden, maar of die ook plaats heeft gevonden weet ik niet. Ik zou zeggen neem contact met hem op.