Lariks destilleren uit de Chaamse bossen

door | mei 4, 2012

Ik was al een tijdje van plan Lariks te gaan destilleren. De lariks, Larix decidua ook wel lork genoemd, is een bijzondere naaldboom, omdat deze boom z’n naalden in het najaar verliest. Het voorjaar is dus een goede tijd om verse lariks naalden te oogsten. Meer info: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lariks

 

In de Chaamse bossen heb ik in de vroege ochtend, met toestemming van de boswachter, een aantal kleine boompjes en grote laag hangende takken geknipt. In totaal 2 klapkratten vol.

Deze oogst heb ik bij thuiskomst direct verwerkt, dat wil zeggen kleiner gemaakt met een hakselaar. Dit is nodig om ervoor te zorgen dat de stoom tijdens het destilleren de etherische olie goed kan vrijmaken uit de plantendelen. Om ervoor te zorgen dat deze fijn gehakselde Lariks niet door de gaatjes in de kolom van de alambiek vallen heb ik een stukje grofmazige stof gebruikt.

De kolom gevuld met 2 kg Lariks naalden en ook een paar gehakselde dunne stammetjes.
Vanwege de koele buitentemperatuur heb ik de destillatie in de keuken op het gasfornuis uitgevoerd.
aansluitingsslangen koelemmmer
Dat is eigenlijk een heel gedoe, omdat de plank waar het gasfornuis op staat ondersteuning nodig heeft vanwege het gewicht van de alambiek plus inhoud.
Op het moment dat de thermometer in de top van de alambiek 40graden Celcius had bereikt was er uit de uitloop van de koelemmer al een geur waarneembaar.
Deze geur is het beste te omschrijven als: licht bloemig/harsachtige lucht. Na het overkomen van het eerste destillaat bij zo’n 94 graden Celcius veranderde deze lucht in een scherpere bloemige/ harsachtige lucht. Na twee uur destilleren, en 3 wijnflessen gevuld te hebben met hydrolaat, rook ik een droge sauna-lucht.
Voordat ik met de destillatie begonnen was had ik eigenlijk geen idee met wat voor soort opbrengst aan etherische olie rekening moest houden. Het is natuurlijk ook erg afhankelijk van allerlei factoren waaronder klimaat. Wat dat betreft (weinig zonuren) zou er niet gek veel olie te verwachten zijn.
De opbrengst kwam uit op zo’n 4 mL. Door het verlies aan olie tijdens het overbrengen (er blijft altijd wat olie aan de wanden van de scheitrechters plakken) kon ik 2 mL olie in een druppelflesjes stoppen. Informatie over Lariksolie is slecht te vinden, maar het pas door mij aangeschafte boekje ‘Atherische Ole selbst herstellen’ gaf mij de nodige informatie.

In dit boekje staat bij Lariks, Larix decidua, dat het stoomdestilleren van verkleinde naalden en takken een opbrengst van 0,15-0,3 % geeft. Dat klopt dus aardig met de opbrengst die ik had, namelijk 4 mL uit 2 kg: komt overéén met ongeveer 4/2000x 100% = 0,2%.

Wil ik meer olie produceren dan zal ik  mijn grotere ketel moeten gebruiken. De capaciteit van deze ketel (75 Liter) is tien keer groter dan die van de alambiek, dus het moet mogelijk zijn om 40 mL in één keer uit 20 kg gehakselde Lariks te destilleren. De verzamelde olie rook na het destilleren bijzonder. Mijn vrouw had het over: fris en schoon, opgeruimd. Wie wil z’n huis daar niet naar laten ruiken? 

Reden genoeg om nog een keer Lariks te gaan destilleren.

De tweede lariks destillatie

De zonnige en warme dagen voor en tijdens het pinksterweekeinde leken mij een geschikt moment om wat meer Lariks te gaan ‘oogsten’ en destilleren. Deze activiteit had ik een aantal dagen eerder al kenbaar gemaakt aan de boswachter. Catharina had ook wel zin om ’s ochtends mee te gaan naar de Chaamse bossen en wat gezonde lucht op te snuiven.

Over een bospad hangend vonden we een grote Lariks die aan het rode merk te zien toch gekapt moest worden.
Met een paar kleine lariksboompjes erbij hadden we in totaal 4 klapkratten vol. Genoeg om de destilleerketel mee te vullen. In de middag heb ik deze hoeveelheid lariks fijn gemaakt met een hakselaar.
Ik had in totaal 16,5 kg fijngehakselde lariks om te destilleren. Net als bij de vorige destillatie heb ik op het metalen rooster in de ketel een vitrage-achtige stof gelegd om te voorkomen dat een klein deel van de gehakselde lariks door het rooster heen zou vallen.
Na alle verdere andere voorbereidingen voor de destillatie, zoals het vullen van de koelemmer met heet en koud water, en niet onbelangrijk het afdichten van de ketel met aluminiumtape, kon de destillatie beginnen.
De begintemperatuur (van de lucht) was ’s middags al gestegen naar 30 graden Celcius.
Bij 36 graden Celcius, tien minuten voordat het destillaat overkwam, was er al een bloemige geur waar te nemen. Het destillaat kwam over bij 94 graden Celcius.
Voor het opvangen van het destillaat heb ik gebruik gemaakt va een scheitrechter ipv een florentijnse vaas. Dit vanwege de lagere opbrengst aan etherische olie.

De olie was in het begin van de destillatie kleurloos en veranderde geleidelijk in een licht gele kleur. Ook de geur veranderde van de licht bloemige geur in een wat zwaardere kruidige dennenachtige geur.

Na twee en een half uur destilleren ben ik gestopt. Van de 16,5 kg fijngehakselde lariks heb ik ongeveer 20 mL etherische olie kunnen destilleren, genoeg voor 2 flesjes. Een opbrengst dus van iets meer dan 0,1%. Lariksolie blijft daardoor een exclusieve olie.

Larix, wild – Chi 2,5 ml

Een bekende leverancier van etherische olie verkoopt Larix decidua in flesjes van  2,5 mL.
Met de lariksolie hebben we wel een wondermiddeltje in huis:
Lariksolie geeft meer zelfvertrouwen en kracht bij nieuwe activiteiten. Werkt verlichtend bij depressies en een onbehagelijk gevoel.

2 Reacties

  1. Anonymous
    Anonymous op 26 juli 2012 om 13:10

    hallo,
    Kan je mij vertellen wat de verhouding is tussen kruiden en hoeveelheid water die je gebruikt voor het stoomdistilleren?
    Kijk uit naar je reactie hartelijke groet
    Jan

    Mijn mail adres is jan@rubi.nl

  2. Henk Ploeger
    Henk Ploeger op 11 augustus 2012 om 14:19

    Beste Jan,

    Als vuistregel geven B.Malle/H.Schmickl schrijvers van het boekje Atherische Ole selbst herstellen een verhouding van 1 liter water voor 1 kg plantenmateriaal. Zelf gebruik ik altijd meer water.
    Belangrijk is wel dat je in de gaten houd dat je ketel niet droogkookt!