aromatische planten van Puur Aroma staan klaar voor de verkoop aromatische planten van Puur Aroma staan klaar voor de verkoop
Deze week belde Frank Radder, eigenaar van Puur Aroma, naar mij. Frank zou de volgende ochtend sinaasappeltijm en oregano gaan maaien. Ik heb dezelfde dag vervoer kunnen regelen en ben de volgende dag naar de kwekerij in Margraten gereden om het maaisel op te halen.

Frank ruikt nog eens goed aan de heerlijk geurende vers gemaaide sinaasappeltijm Frank ruikt nog eens goed aan de heerlijk geurende vers gemaaide sinaasappeltijm

Frank had niets te veel gezegd over de geur van beide aromatische planten. De Kreta oregano, Origanum dictamnus is qua geur veel subtieler en bescheidener dan de andere oregano-soorten. Erg interessant dus om er achter te komen wat voor etherische olie dit maaisel zal opleveren.

Chauffeur Toon hielp mee met tijm verzamelen in de zakken Chauffeur Toon hielp mee met tijm verzamelen in de zakken

De Origanum dictamnus komt alleen in het wild op het eiland Kreta voor. Babis Psaroudakis en Janina Sorensen van Wild Herbs of Crete destilleren deze wilde plant al sinds 1994. Op hun webblog  hebben ze een artikel geschreven van de oogst in de bergen van deze oregano.

oregano dictamnus op Kreta Origanum dictamnus op Kreta – foto: Wild Herbs of Crete

Na het verzamelen van het maaisel en het vervoer terug naar de destilleerwerkplaats in Gilze heb ik bij aankomst eerst de hoeveelheid sinaasappeltijm en Kreta oregano gewogen.

Oregano maaisel Oregano maaisel

Het ging om 5,5 Kg oregano en 32,2 Kg sinaasappeltijm. Beiden vers gemaaid en van biologische kwaliteit! Ik heb besloten om ze een paar dagen te laten drogen in de destilleerwerkplaats voordat ik deze aromatische planten ga destilleren.

Om kruiden te drogen heb ik ongeveer 80 gaasbakken tot mijn beschikking. Groot voordeel van deze bakken is dat je ze goed en hoog kan stapelen.

DSC01988 gaasbak met Kreta oregano

Ook belangrijk voor het droogproces is dat er ruimte zit tussen de bakken waardoor er een goede ventilatie van vochtige lucht kan plaatsvinden. Als de planten gaan schimmelen en ontleden door broei verliezen ze ook hun etherische olie. Het is dus zaak om het droogproces onder ideale omstandigheden te laten verlopen.

Ik heb uiteindelijk alle gaasbakken moeten gebruiken. Hierbij kon ik 15 gaasbakken op elkaar stapelen.

DSC01994

Na een dag ruik je geen aromatische stoffen meer, maar alleen de lucht van drogende planten. Over een aantal dagen ga ik de tijm en Kreta oregano apart destilleren.

Het is de bedoeling om de etherische olie te laten analyseren op samenstelling zodat we een beeld krijgen van de werkzame stoffen. Er is niets zo veranderlijk als de samenstelling van deze kruiden, met al zijn verschillende chemotypen.

Kreta oregano destilleren

gedroogde Kreta oregano ofwel Origanum dictamnus gedroogde Kreta oregano ofwel Origanum dictamnus

Het Kreta oregano maaisel heeft na het ophalen vier dagen kunnen drogen in de destilleerwerkplaats. Afgelopen zondag heb ik de totale hoeveelheid 5,5 Kg gedestilleerd. De kruiden waren half gedroogd. Altijd spannend om een nieuwe plant te destilleren en de geuren en werking daarvan tijdens het destilleren te ervaren.

gevulde destilleerketel gevulde destilleerketel

De hoeveelheid Kreta oregano paste ruimschoots in de destilleerketel. Om de plantenmassa aan te drukken heb ik gebruik gemaakt van een koperen rooster. Dit rooster gebruik ik doorgaans bij het maken van hydrolaat van verse planten.

koperen rooster in de destilleerketel koperen rooster in de destilleerketel

Ik had van tevoren al het één en ander opgezocht over de olie en te verwachten opbrengst. Er was eigenlijk alleen maar informatie over andere Origanum-soorten, zoals bijvoorbeeld Origanum vulgare en Origanum majorana (Wilde Marjoraan). De benamingen Majoraan en Marjolein worden dikwijls door elkaar gebruikt en geven nog weleens wat verwarring. Sommigen gebruiken Majoraan (Origanum majorana, ook wel Majorana hortensis genoemd) voor de eenjarige plant (in ons klimaat) en Marjolein of Oregano (Origanum vulgare) voor de overblijvende variant.

destilleeropstelling destilleeropstelling

Ik wist dus eigenlijk niet wat ik zou moeten verwachten. Voor het opvangen van het stoomdestillaat heb ik gebruik gemaakt van een scheitrechter. Nog voor het eerste destillaat overkwam vulde de destilleerwerkplaats zich met een zwaar kruidige lucht.

begin van de destillatie begin van de destillatie

Gelijk bij het begin al van de destillatie kwam een redelijke hoeveelheid donker-oranje gekleurde olie mee. Het hydrolaat had een gele kleur. Na 20 minuten destilleren werd de sterk geurige lucht zwaarder en was de optimale ventilatie die we in de destilleerwerkplaats hebben geen overbodig luxe.

begin van de destillatie scheittrechter met etherische olie en hydrolaat

Opvallend was dat na ruim één uur destilleren er meer olie uit de planten kwam. De geuren werden minder zwaar met nog wel kruidig.

Tijdens de destillatie tijdens de destillatie

Na ongeveer twee uur destilleren, toen er zichtbaar geen etherische olie meer bijkwam in de scheitrechter, ben ik gestopt. Ik heb het hydrolaat afgetapt en de olie verzameld in een kleinere scheitrechter.

etherische olie en hydrolaat van Origanum dictamnus etherische olie en hydrolaat van Origanum dictamnus

Ook hier heb ik nogmaals het hydrolaat uitgetapt om uiteindelijk alleen de etherische olie over te houden.

olie en hydrolaat scheiden olie en hydrolaat scheiden

Uiteindelijk hield ik een heel mooi donker oranje gekleurde etherische olie van de Kreta oregano over.

een kleine hoeveelheid Kreta oregano olie een kleine hoeveelheid Kreta oregano olie

Door de olie in flesjes af te vullen kreeg ik een beeld van de hoeveelheid olie die ik deze zondagmiddag had geproduceerd. In totaal 11,5 mL. De opbrengst uit de 5,5 Kg Kreta oregano was dus 0,21%. Niet slecht als ik dat vergelijk met de waarde voor Origanum vulgare  0,12 – 0,2% die ik vond.

De geur van de olie komt redelijk overeen met de milde oregano-geur die we vorige week roken aan het verse maaisel van de plant. Ik besef dat ik een heel bijzondere en unieke olie heb gemaakt, biologisch en van onder Nederlandse omstandigheden gegroeide planten! Om het belang en de toepassingen van dit soort olie te bepalen laten we de olie op samenstelling analyseren.

Tweede destillatie van Kreta oregano

Een volle destilleerketel met gedroogde Origanum dictamnus

Ruim een week geleden, in augustus, heb ik een tweede partij Kreta Oregano (Origanum dictamnus) binnen gekregen van de biologische aromatische kruidenkwekerij van Frank Radder. Deze heeft eerst een week te drogen gelegen in de destilleerwerkplaats. Afgelopen vrijdag heb ik het maaisel van deze bijzondere plant gedestilleerd.

Vers maaisel van bloeiende Kreta oregano toppen

Het feit dat de plant in bloei stond toen het gemaaid werd en de grotere hoeveelheid (16 Kg plukgewicht) zou een grotere opbrengst aan etherische olie moeten opleveren.

tijdens de destillatie

Vlak voor de start van de stoomdestillatie, het moment waarop het eerste destillaat overkomt, rook het al heel sterk en kruidig. Alcohol-achtig met een vlugje sinaasappel (limoneen).

scheitrechter met hydrolaat en etherische olie

Tijdens de eerste minuten van de stoomdestillatie kwam er gelijk al een grote hoeveelheid etherische olie van de Kreta oregano mee. De olie heeft een typerende oranje-rode kleur. Na twee uur heb ik de destillatie even stopgezet en de etherische olie in een andere scheitrechter overgebracht. Daarna is de destillatie weer gestart om te kijken of er nog meer etherische olie uit de planten te halen was. Na een half uur ben ik gestopt. Op dat moment werd er zichtbaar geen olie meer gevormd op het hydrolaat.

Kreta oregano etherische olie

De opbrengst was boven mijn verwachting. Ik heb in totaal 42 mL etherische olie en 4,7 Liter hydrolaat kunnen maken. Dat is wat de olie betreft een percentage van 0,26%. Meer dus dan de 0,21% opbrengst die ik tijdens de eerste destillatie, een maand geleden in juli had gevonden.

hydrolaat afvullen

De verklaring daarvoor is dat veel aromatische planten, waaronder de orgeno, de meeste  meeste etherische olie bevatten tijdens de bloeitijd.

 

Analyse van Kreta Oregano

GC MS van Kreta Oregano

De afgelopen weken heb ik diverse analyses van etherische oliën die ik gemaakt heb binnengekregen. Ook van de O.dictamnus. Voor enig vergelijkingsmateriaal hebben we na enig speurwerk een Grieks wetenschappelijk rapport gevonden: Liposomal incorperation of carvacrol and thymol isolated from the essential oil of  Origanum ditctamnus L. and in vitro antimicrobial activity

Leuk om te lezen voor mensen die geinteresseerd zijn in wetenschappelijk onderzoek en de medicinale toepassingen van de etherische olie van dictamnus. In dit rapport stond een tabel met analyse-resultaten van olie van de gecultiveerde en de in het wild groeiende O.dictamnus op Kreta.
Peak
RT (min)
Component name
Margraten
%
Wild
%
Cultivar%
Norm (%)
Allergèns
(%)
18
15,9
a-TERPINENE
2,44
2,82
2,39
 
 
23
19,9
g-TERPINENE
10,63
14,10
9,20
 
 
27
21,5
p-CYMENE
29,66
 
 
 
 
a-CYMENE
8,78
10,1
 
 
38
39,1
LINALOOL
2,05
1,10
 2,49
 
2,05
44
42,9
b-CARYOPHYLLENE
3,02
3,88
 
 
82
74,7
THYMOL
0,32
0,13
0,61
85
76,3
CARVACROL
35,22
51,70
42,90
 
 
TOTAL
99,91
 
 
 
2,40

 

Ik heb de gegevens van de analyse, uitgevoerd door pyrenessences, in bovenstaande tabel gezet samen met de resultaten van het wetenschappelijk rapport. Hierbij heb ik de meest bepalende stoffen genomen om te kunnen vergelijken. Wat direct opvalt is dat het carvacrol-gehalte in de olie die ik gemaakt heb lager is dan van de Griekse oliën. Daarbij is er ook onderscheid te maken tussen in het wild groeiende O.dictamnus en de gecultiveerde soort die een lager carvacrol-gehalte te zien geeft.

CARVACROL

Het cymeen gehalte in de Nederlandse olie is daarentegen vrij hoog met een percentage van bijna 30%. De griekse oliën bevatten veel minder cymeen. Thymol, Carvacrol en paracymeen hebben volgens het Groot handboek geneeskrachtige planten geschreven door Dr.Geert Verhelst een antiseptische/antimicrobieele/antibiotische (ontsmettende/infectiewerende) werking op de luchtwegen.

https://indekoperenketel.nl/webwinkel/