Een nieuwe ketel van 150 liter: voorbereiding en ketelbouw
Vorige jaar heb ik nagedacht over een nieuw te bouwen destilleerketel, waarmee je in één keer destilleren meer olie kunt maken. Via marktplaats heb ik een grote RVS pan van 150 liter aangeschaft. Deze pan zou de basis moeten zijn van de destilleerketel.
Dat was het begin van een project die nu succesvol is afgesloten.
Allereerst heb ik nagedacht over het ontwerp en voorbeelden gezocht van destilleerketels. De voorbeelden hieronder zijn van professionele RVS-ketels.
Nadat ik een ontwerp maakte, heb ik contact gezocht met een ervaren RVS-lasser. Dat was nog een hele zoektocht. Uiteindelijk heb ik met Roy Lemmen een afspraak kunnen maken. Roy heeft jarenlange ervaring in de ketelbouw en was enthousiast over deze opdracht. Hieronder zie je wat foto’s gemaakt in zijn werkplaats.
Een moeilijk onderdeel was de koelemmer. De spiraal die in de emmer gemonteerd moest worden, heeft Roy moeten laten maken door een specialist. De levering hiervan heeft nogal wat tijd in beslag genomen, maar het resultaat is er dan ook naar.
De destilleerketel is in twee delen verdeeld door een rooster, halverwege de destilleerketel. Het onderste deel is voor het water die na koken de stoom gaat genereren. De bovenste helft (75 liter) is voor de plantendelen.
De koelemmer heeft een in- en een uit-laat voor het koelwater voorzien van een kraan. De spiraal loopt uit en is met en 1/2 duims schroefdraad aan de destilleerketel te koppelen.
De volgende stap is testen door een proefdestillatie te doen met water.
Een nieuwe ketel testen: proefdestillatie
Voordat ik met de nieuwe ketel een stoomdestillatie ga uitvoeren, moet er eerst nog getest worden door een proefdestillatie te doen.
De koelemmer kan aangesloten worden op de kraan met gardena koppelstukken. Hiervoor is nog wel een verloopstuk van 1/2 naar 3/4 duims nodig.
De ketel heb ik gevuld met 3 emmers (30 liter) heet kraanwater. Het koppelstuk tussen de ketel en de koelemmer moest vastgeschroefd. En niet onbelangrijk: de dekselrand moest dichtgemaakt worden met aluminiumtape. De deksel sluit namelijk niet stoomdicht af op de ketel.
Na al deze voorbereidingen kon de brander onder de ketel worden aangestoken. Na ruim 35 minuten raakte het water in de ketel aan de kook en steeg de thermometer naar 100 graden Celsius. Het eerste destillaat druppelde uit de koelemmer.
Om de temperatuur van het destillaat bij de stoomdestillatie in de gaten te kunnen houden heb ik een digitale thermometer aangeschaft. Deze thermometer heeft een minimum en maximum alarmgrens die je kan instellen.
Hierdoor kan ik de temperatuur die zo’n 45 graden moet zijn beter in de gaten houden. Daarom was ook te meten tijdens de proefdestillatie dat de koelemmer een grote capaciteit heeft.
Hier zal ik rekening mee moeten houden als ik ga stoomdestilleren. De koelemmer zal dan voor het destilleren gevuld moeten worden met lauw tot warm water.
Ik had nu ook voor de eerst keer de mogelijkheid om een essencier, dit is een geavanceerde Florentijnse vaas die olie en hydrolaat van elkaar kan scheiden, uit te proberen.
Net zoals bij een Florentijnse vaas zorgt de essencier voor een scheiding tussen het hydrolaat en de etherische olie. Deze scheiding is tijdens het destilleren continue in te stellen. Ik verwacht met de nieuwe ketel deze essencier te kunnen gebruiken.
De test was geslaagd! Nu is het moment om een echte stoomdestillatie uitvoeren.
Een nieuwe ketel vieren: ketelfeest!
Afgelopen zaterdag hebben we een ketelfeest gehouden om mijn nieuwe ketel in te wijden. Om de ketel van 150 liter in te wijden heb ik een deel van de geplukte lavendel in Ulvenhout gebruikt. De lavendel was goed gedroogd in de afgelopen dagen. Ik heb anderhalve klapkrat genomen.
Het gewicht van de gedroogde lavendel was 2,7 kg. Ik had verzuimd om de vers geplukte lavendel te wegen, vooral omdat de lavendel nog nat was van de motregen. Het percentage olie is daarom alleen te berekenen afgeleid van de droge lavendel.
Met deze hoeveelheid lavendel was de ketel voor 1/3 gevuld zonder de lavendel zwaar aan te drukken. Om de planten compact te houden in de ketel heb ik er nog een rooster bovenop gelegd.
Na het afsluiten van de ketel en het vullen van de koelemmer met lauw water was het moment om de brander aan te steken. We hebben hier een officieel moment van gemaakt en getoost met door Catharina zelf gemaakte vlierbloesem champ. Deze superlicht alcoholische drank lieten de gasten zich goed smaken!
Voor de destillatie heb ik gekozen om met een glazen Florentijnse vaas te werken. Dat zou voor mij makkelijker zijn bij het destilleren, en maakte voor de gasten de scheiding tussen hydrolaat en etherische olie duidelijker zichtbaar.
Het duurde ruim een half uur voordat het water in de ketel begon te koken, en nog een minuut of tien later kwam het eerste destillaat over.
Aan het begin van de destillatie was er nog weinig te zien.
Maar geleidelijk vormde zich een dun laagje olie op het hydrolaat in de Florentijnse vaas, die van bijna kleurloos naar licht geel van kleur veranderde. Ook de geur, die voordat er destillaat overkomt goed te ruiken is veranderde tijdens de destillatie.
Wat opviel tijdens het destilleren was dat de koelemmer, die ik van tevoren met lauw water had gevuld, geen watertoevoer nodig had. De top van de emmer bleef heet, het midden warm en de bodem koud.
Na twee uur destilleren terwijl het feest goed op stoom gekomen was heb ik de brander uitgezet.
De opbrengst was zo’n 70 mL gemeten na het overbrengen via de Florentijnse vaas in een scheitrechter. En na het filtreren hield ik 60 mL lavendelolie van de Lavandula angustifolia var. little lady over.
Om de ketel na de destillatie sneller te laten afkoelen heb ik de deksel verwijderd, en het water onder uit de ketel laten lopen. De destillatie was geslaagd en boven mijn verwachting zonder temperatuur en watertoevoer te moeten regelen.
Ik weet nu dat als de ketel helemaal gevuld is met deze gedroogde lavendel 200 mL olie gemaakt kan worden. Het feest kon nu echt beginnen!
