De nordmannspar voor het stadhuis van Rotterdam.
foto: Sophia van den Hoek Un-fold-ed

Ik kreeg het verzoek of ik een deel van de coolsingelspar uit Rotterdam (Abies nordmanniana) wilde destilleren. De kerstboom had de afgelopen feestdagen in Rotterdam op de Coolsingel voor het stadhuis gestaan. Dit leek mij een leuke klus en bovendien kon ik een nieuwe soort aan mijn lijstje van gedestilleerde naaldbomen toevoegen. Ook de circulaire gedachte van de opdrachtgeefster sprak mij aan, omdat wij daar zelf ook mee bezig zijn. Niet zoals elk jaar de bomen opstoken tijdens kerstbomenverbrandingen, maar een nuttige toepassing voor het hout en de naalden vinden.

de top van de Abies nordmanniana is uitgeladen.

De opbrengst aan etherische olie van kerstbomen die al een tijdje geleden zijn gekapt, is altijd een verrassing. De opdrachtgeefster heeft takken van de kerstboom naar de destilleerwerkplaats gebracht. Ter plekke zijn de takken kleiner en handzamer geknipt om ze te kunnen hakselen.

hakselen

Deze bewerking is nodig om tijdens de stoomdestillatie de etherische olie goed uit de naalden te kunnen halen. Na twee uur hakselen hadden we 6 volle klapkratten gevuld. De kratten zijn eerst gewogen, omdat ik het interessant vind om te weten welke opbrengst de takken van deze kerstboom zouden opleveren.

Henk weegt een krat met gehakselde Abies nordmanniana

 

Het totale gewicht van de gehakselde Nordmannspar waarmee ik de ketel kon vullen was 40,4 Kg. Deze hoeveelheid past makkelijk in de 300 Liter destilleerketel die ik sinds vorig jaar gebruik.

Henk vult de destilleerketel met kerstboom

Vanwege de lage binnen- en buitentemperatuur in de wintermaanden heb ik de destilleerwerkplaats tijdig opgewarmd. Ik heb ruim vóór de destillatie water aan de kook gebracht in de destilleerketel. Hiervoor heb ik een gasbrander gebruikt in plaats van een elektrisch verwarmingselement vanwege het vermogen. Ook heb ik om warmteverlies tegen te gaan, de ketel een wollen jas aangetrokken.

destillatie-opstelling inclusief wollen deken en koelemmer

De start van de destillatie is altijd een magisch moment. De temperatuur en de lichtinval in de destilleerwerkplaats maakte dit moment goed zichtbaar. Vluchtige aromatische bestanddelen condenseerden tot een soort mist die uit de uitloop van de koelemmer kwam.

het magische moment bij de start van de destillatie

Voor het scheiden van de etherische olie en het hydrolaat heb ik een scheitrechter gebruikt. Na anderhalf uur destilleren ben ik gestopt: er kwam zichtbaar geen olie meer uit de uitloop van de koelemmer.

Catharina scheidt het hydrolaat van de etherische olie met de scheitrechter

Na de destillatie is het tijd om het hydrolaat te scheiden van de etherische olie. We hebben tijdens de destillatie van de ‘Rotterdamse kerstboom’ 5 Liter kerstboomhydrolaat geproduceerd.

Om een goed beeld te krijgen van de opbrengst aan etherische olie hebben we de olie gewogen. We berekenden een opbrengst van 93,60 gram. Als je gaat rekenen kom je uit op een massapercentage van 0,23%. Dat is een lager percentage dan wat ik gewend ben bij het destilleren van Douglasspar en Reuzenzilverspar. De opbrengst zou per soort kunnen variëren. Meer waarschijnlijk is dat er vanaf de periode dat de kerstboom is gekapt, en hij op de Coolsingel heeft gestaan, veel aromatische stoffen verloren zijn gegaan.

Dat is ook de reden dat wij bij voorkeur naaldbomen vers destilleren. Ik ben benieuwd wat de opdrachtgeefster gaat doen met de etherische olie en het hydrolaat!