Afbeelding Wikipedia: Franz Eugen Köhler, Köhler’s Medizinal-Pflanzen

Citroenmelisse destilleren

Afgelopen donderdag had ik bij Frank Radder van Puur-Aroma ongeveer 80 kg vers maaisel van de citroenmelisse meegenomen. Als je de bladeren van de citroenmelisse aanraakt krijg je een frisse citroengeur te ruiken. Je zou dus zeggen is 80 kg niet een beetje veel maaisel om wat etherische olie van te maken.

Melissa officinalis bron Wikipedia

Maar citroenmelisse heeft een heel lage opbrengst. Er is 8000 kg nodig om 1 liter olie te kunnen maken.Dit maakt melisse olie naast rozenolie de duurste etherische olie die te koop is. Voor mij wel een uitdaging om te kijken hoeveel olie ik uit deze plant van biologische kwaliteit kan destilleren.

De citroenmelisse moet wel vers gedestilleerd worden, vandaar dat vrijdagochtend gelijk aan de slag ben gegaan. De planten hadden de nacht in plastic zakken gezeten. Hierdoor waren de planten een beetje vochtig geworden. Om de destillatie met droog planten te kunnen uitvoeren heb ik een aantal zakken op een groot zeil te drogen gelegd om ze laten uitdampen.
Na de voorbereiding voor de destillatie kon ik de ketel met 16 kg citroenmelisse vullen. Vanwege de lage te verwachten opbrengst aan olie heb ik het destillaat (olie en hydrolaat) opgevangen met een scheitrechter.
Omdat dit de eerste keer was dat ik citroenmelisse zou destilleren, heb ik tijdens de destillatie goed geroken. Bij het stoomdestilleren van etherische olien gebruik je vooral je neus. Voordat het destillaat overkwam heb ik de volgende geuren waargenomen:
20 graden Celcius:  theeachtige lucht
24 graden Celcius   fruitig bloemige lucht
50 graden Celcius  zware citroenlucht
Start van de destillatie
Bij 85 graden Celcius kwam het eerste destillaat over. De citroenlucht werd wat minder maar bleef wel overheersend. De temperatuur tijdens het destilleren bleef op zo’n 96 graden Celcius hangen.
Het hydrolaat was opvallend troebel. Na 1 uur en 20 minuten destilleren rook ik een aangebakken groente lucht en werd het hydrolaat helder. Dat leek mij een goed moment om met de destillatie te stoppen.
citroenmelisse na de destillatie
De hoeveelheid olie die ik na scheiding van het hydrolaat in een kleine scheitrechter overhield zou je teleurstellend, maar verklaarbaar kunnen noemen. In totaal drie druppels (0,15 mL) olie uit 16 kg planten.
drie druppels citroenmelisse etherische olie

Verklaarbaar omdat de melisse niet echt vers te noemen was. Tijdens het vervoer hebben Erick en ik in een heerlijke citroenlucht gezeten. Dat betekend wel dat er onderweg door het aanraken en in zakken doen de planten al olie hebben afgegeven.

Melisse heeft produceert net zoals bijvoorbeeld munt de olie aan de onderkant van blad in zogenaamde olieproducerende klieren. Bij geringe droging van het blad gaan deze microscopisch kleine klieren scheuren en verliest de plant haar olie.
Citroenmelisse maaisel na één dag
Toch is deze destillatie voor mij waardevol geweest, al was het alleen maar voor het hydrolaat. Jeanne Rose expert op het gebied van hydrolaten beschrijft het hydrolaat als volgt:
This wonderfull fresh, lemonscented water is used for sensitive or aging skin, or spayed down the throat for many kinds of throat infections

Co-destillatie van citroengras en citroenmelisse

Afgelopen vrijdag 1 augustus heb ik na de destillatie van citroengras nog een destillatie uitgevoerd. Een zogenaamde synergische destillatie ook wel co-destillatie genoemd van citroengras.

half gedroogde citroengras

Dit las ik over een synergische destillatie:

Om een betaalbare melisse-olie te maken, wordt deze samen met lemongrass gedistilleerd. Een goede kwaliteit synergisch destillaat melisse-olie moet dan wel minstens 20% echte melisse bevatten. We spreken dan van een synergisch distillaat.

Ik had afgelopen donderdag bij de kwekerij van Frank Radder ook 4 kg citroengras maaisel meegenomen. De citroengras die ik half gedroogd had moet voor de destillatie wel eerst verkleind worden.

Ik dacht slim en snel te zijn door het citroengras in een keukenmachine fijn te snijden. Helaas dat lukte niet. Dan maar met de hand. Ik heb uiteindelijk 2 kg citroengras met een snoeischaar in kleinere stukjes geknipt.

De destilleerketel heb ik volledig gevuld met 14 kg citroenmelisse en 2 kg citroengras.

Destilleerketel klaar voor de destillatie

Na het aansteken van de brander rook ik bij 30 graden Celcius een sterke citroenachtige lucht. Bij het overkomen van het eerste destillaat was meteen al duidelijk te zien dat er meer olie meekwam. Dit is niet zo gek want citoengras bevat in tegenstelling tot citroenmelisse een veel hogere concentratie etherische olie.
Ter vergelijking: citroengras max. 2% en citroenmelisse max 0,012%

kort na het overkomen van het eerste destillaat

Het hydrolaat was troebel en bleef gedurende de hele destillatie troebel. De olie veranderde van kleurloos naar heel licht geel van kleur. De sterke citroengeur bleef overheersen.

Tijdens de destillatie bleef de temperatuur in de top van de ketel rond de 96 graden Celcius hangen. In de top van de ketel verzameld zich de stoom met de aromatische stoffen uit het plantmateriaal.

Na 1 uur en 45 minuten destilleren ben ik gestopt. In de scheitrechter had zich tijdens deze co-destillatie zo’n kleine 10 mL etherische olie verzameld. Tijdens de destillatie heb ik 3 liter hydrolaat afgetapt.

De `melisse-olie` die ik bij deze destillatie heb gemaakt voldoet niet helemaal aan de defenitie, maar ik ben toch benieuwd hoe een geoefende aromatherapeut mijn olie beoordeeld!

Na deze twee destillaties was de ruim 40 kg citroenmelisse niet meer vers te noemen, en niet geschikt voor meer destillaties.

Om deze superkwaliteit op de composthoop te gooien vond ik eigenlijk wel zonde. Gelukkig heb ik via facebook iemand blij kunnen maken met deze hoeveelheid citroenmelisse van biologische kwaliteit. De komende week wacht mij nog een destillatie van gedroogde Marokkaanse munt, Citroengras en citroenverbena.