Oplossen van metalen bij destilleren in koper

Voordat een nieuwe ketel in gebruik genomen kan worden, is het belangrijk om de ketel eerst grondig te reinigen. De eerste keer doe je natuurlijk een proefdestillatie. Toch is dat geen garantie dat er geen zware metalen in jouw etherische olie en hydrolaat voorkomen.

Proefdestilleren en schoonmaken

We krijgen veel vragen van mensen die een koperen ketel hebben aangeschaft om zelf te gaan destilleren. Vaak kunnen ze niet wachten om aan het destilleren te gaan en vergeten een heel belangrijk onderdeel: proefdestilleren. Vóór het eerste gebruik zul je de koperen ketel goed moeten reinigen. Er kunnen nog resten van soldeer in de ketel liggen. Ook de spiraalvormige koperen leidingen moeten goed gereinigd worden. Koper kan je het beste reinigen met een sopje van water met wat biologisch afbreekbaar afwasmiddel en goed naspoelen, zeker drie keer. Schoonmaken, schoonmaken, schoonmaken. Start daarna met een proefdestillatie van water. Dat is meteen een test of de destilleeropstelling goed werkt.

Gebruik in ieder geval geen azijn om een koperen destilleerketel schoon te maken, er kan giftig koperacetaat ontstaan.

Kalkaanslag in de destilleerketel verwijder je met citroenzuur. Om je ketel glimmend te poetsen kan je citroensap gebruiken.

Ketels die gebruikt worden voor het stoken van alcoholische dranken zijn niet geschikt om aromatische kruiden te destilleren. Meestal komt dat doordat de kolom ontbreekt en de koeling is ontworpen om veel kouder te koelen dan bij aromatische kruiden. Ook kunnen er inhoudsstoffen achterblijven in de koperen leidingen. Om goed te reinigen spoel je de leidingen en de ketel en alle onderdelen met bio-ethanol. Dat zorgt dat restjes etherische olie uit de leidingen oplossen in de alcohol en met het destilleren eruit komen.

Onze ervaring is dat agressieve zuren in bepaalde aromatische kruiden koper aantast. De stoffen reageren corrosief op koper. Tijm is zo’n voorbeeld van een aromatisch kruid dat je liever niet al te vaak in een koperen ketel destilleert omdat bepaalde inhoudsstoffen koper aantasten en zelfs, op den duur, de koperen leidingen oplossen.

Stoomdestilleren is ambachtelijk werk waarbij een zuiver en gecontroleerd productieproces essentieel is voor een goed resultaat. Toch is hygiënisch werken zeker geen garantie dat er in jouw hydrolaat geen zware metalen zitten. Tijdens het destilleren kunnen uit de soldeernaden minuscule resten van lood oplossen en in het hydrolaat terecht komen. In hoeverre dat schadelijk is voor onze gezondheid hangt af van de concentratie en stapeling van zware metalen.

Lees hieronder een vertaling van Ann Harman over metalen in hydrolaten.
Met dank aan Aromasonja voor het toezenden.

Zware metalen in hydrolaten

” Ik heb sinds het begin van 2016 zware metalen in destillaat onderzocht. Ik presenteerde mijn eerste bevindingen op Botanica 2016 in Dublin, Ierland. Aan het eind van het artikel vind je een samenvatting van deze lezing. Ik begon met het onderzoek omdat een goede vriend van mij net terug kwam uit India waar ze destillatie apparatuur en hygiënische toestanden had gezien bij het destilleren van hydrolaten waar ze vraagtekens bij plaatsten. Het hydrolaat dat ik gebruikten voor een controle op dat experiment, kwam retour met een kleine hoeveelheid lood in het sample. Ik was geschokt, maar pas later dat jaar had ik de middelen om deze afwijking verder te onderzoeken.

Ik heb verschillende formaten en soorten destillatie-opstellingen van vier verschillende fabrikanten. Ik begon met zo veel mogelijk proefmonsters van mijn voorraad te laten analyseren, voor zover mijn budget toereikend was. Gedurende de loop van de volgende paar jaar spendeerde ik duizenden dollars om de bron van de verontreiniging te ontdekken. Ik ontdekte dat vooral in Alquitar stijl (voetnoot 1) het soldeer grote hoeveelheden lood bevatte. Ten eerste controleerde ik de mijne met de Lead Checker, een test op aanwezigheid van lood. Zodra de soldeernaden positief testte, stuurde ik monsters naar een plaatselijk laboratorium om verder te laten testen en laten kwantificeren. Begrijp wel dat in de Verenigde Staten ‘loodvrij’ soldeer tot wel 0.2% lood per 2000 mg/l kan bevatten. (voetnoot 2) De drie geteste monsters bevatten 295.000 mg/l, en zijn zeker niet loodvrij te noemen.

Ik ging door met verschillende testen om de bron van de verontreiniging te achterhalen. Ik vond dat in sommige destilleertoestellen er lood lekte van het condensaat. Ik ben nog steeds, na zoveel tijd, bezig met uitsluiten waar het vandaan komt. Pasgeleden heb ik nog vier proefmonsters uit de koelspiraal van vier verschillende fabrikanten aangeboden bij een laboratorium die testen zal uitvoeren om te bepalen wat het percentage lood is op het koper.

Ik ontdekte een afname van het lood gehalte in mijn hydrolaten toen ik de koelspiraal verving door koperen onderdelen die NSF 61 waren gecertificeerd. Van nature werken we met zure hydrolaten waarvan de pH gewoonlijk tussen 3 en 6 pH ligt; dat is lager dan aanbevolen voor drinkwater. In een zure omgeving kunnen metalen lekken van de apparatuur, zoals ik in mijn lezing uiteen heb gezet op Botanica2016. Dit komt voor bij zowel koper als bij RVS. Ik denk dat het gezegde ‘je krijgt waarvoor je betaalt’ van toepassing is op destilleerinstallaties.

Is dit reden voor paniek? Nee hoor, ik denk van niet, maar ik denk dat het een wake-up-call is voor én de groep destilleerders én de fabrikanten van destilleerketels om hun producten regelmatig te testen.

Het wordt beschouwd als een teken van Goed Ambachtswerk om regelmatig je producten te testen. Persoonlijk ben ik van mening dat iedereen die hydrolaten verkoopt zou moeten testen op bacteriën, schimmels en ook metalen. Ik moedig mijn studenten aan om ook hun bron van water op gezette tijden te testen.

Gebruik van hydrolaten

Lood is onvermijdbaar in ons milieu; we komen er elke dag mee in aanraking in verschillende gradaties. Belangrijk om vanuit dit perspectief te spreken als het gaat om lood in hydrolaten. Lood wordt niet opgenomen via de huid, de moleculen zijn simpelweg te groot. Je kan wel lood inademen en de standaard van OSHA’s “Permissible Exposure Limit (PEL) is 50 microgram lood per m³ lucht (50 ug/m³) verdeeld over een achturige werkdag. (voetnoot 3) Anders gezegd, als jouw hydrolaat 0,49 mg/l lood zou bevatten, dan inhaleer je van het hele 100 ml flesje hydrolaat met een verstuiver van 49 ug/m³. In de praktijk best lastig om voor elkaar te krijgen.

Het is ook belangrijk om iets te begrijpen van verdunningen wanneer een ophoping of opstapeling van kopergehalte in hydrolaten. Wanneer een hydrolaat een positieve uitslag geeft voor lood dan moeten we in gedachten houden dat de metingen voor een liter drinkwater zijn en niet een verdunning. Iets dieper inzoomen op de verdunning: wanneer een hydrolaat met een uitslag van 0,49 mg/l lood terugkomt en je wilt weten hoeveel lood in een milliliter (ml) zit, moet je delen door 1000. Dan vermenigvuldig je met het aantal milliliters je wilt toevoegen aan water. In dit geval is dat zeker niet meer dan 30 ml (ofwel twee eetlepels) aan drinkwater en zou per dag niet meer drinken.

Hier is de formule

0.49/1000 = 0.00049 per ml

0.00049 X 30 = 0.0147 mg

Met de toenemende belangstelling voor destilleren geloof ik dat het belangrijk is om al onze ervaring in te zetten, dat houdt in, maar is niet beperkt tot, op een positieve manier het plantaardige materiaal identificeren dat we destilleren, onderzoeken of het veilig is om te destilleren en regelmatig onze producten aan kwaliteitseisen onderwerpen.”

Mineralen en metalen

Destilleren zal water zuiveren door alle aanwezige microben te doden. In tegenstelling wat algemeen wordt aangenomen zal destilleren niet meteen de eerste keer alles verwijderen uit het water. Juist voor het gebruik in een laboratorium waar puur water noodzakelijk is, is het nodig om minstens drie keer te destilleren voordat alle resten van andere stoffen uit het water zijn verdwenen. Gedestilleerd water is zeer agressief, chemisch gesproken dan, en wilt zich aan alles binden wanneer het maar kan. Hydrolaten, die een product zijn van destillatie, zijn geen uitzondering. Gedurende het destillatieproces zal het hydrolaat sporen van mineralen, metalen en natuurlijk de vluchtige stoffen die we kennen als etherische olie. Recente analyse hebben resten van barium, chroom, koper, ijzer, lood, mangaan, nikkel en zink aangetoond in hydrolaten verkrijgbaar op de vrije markt.

Verscheidene proefmonsters laten een gehalte boven het MCL (Maximum Contaminate Level) zien voor drinkwater, meestal gemeten in mg/l. We moeten in gedachte houden dat de MCL is gebaseerd op een liter drinkwater. Voor inname wordt hydrolaat eerst verdund in water; ik ken niemand die een hele liter hydrolaat opdrinkt zonder het te verdunnen. Een gangbare verdunning is 15 ml op een liter water, innemen van deze verdunning valt zeker binnen de richtlijn van MCL. De monsters uit Tunesië en Marokko laten de meeste metalen zien, terwijl de proeven uit India de minste metalen aantonen.”